Στη χώρα μας υπάρχουν αρκετά είδη σε άγρια κατάσταση που συλλέγονται προς βρώση, ιδιαίτερα σε Κρήτη, Θεσσαλία και Κεφαλληνία. Συνήθως τα συναντούμε με τα ονόματα σπαραγγιά, σφαραγγιά και ασπαραγγιά.
Τέτοια είδη είναι ο Άφυλλος, που ονομάζεται στην Κεφαλληνία, κεφαλούδι ή σπαραγγούδι, είδος κοινό σε όλη την Ελλάδα και την Κύπρο, ο Λευκός, ο οποίος απαντάται μόνο στην Κρήτη, ο Οξύφυλλος ο οποίος υπάρχει σε όλη την Ελλάδα και ονομάζεται κουτσαγρέλι, ο Σφονδυλωτός, κοινός στην Αρκαδία, Λακωνία και Κύπρο, ο Φολιδωτός, ιθαγενής της Θήρας και της Κρήτης. Όλα τα είδη ονομάζονται άγρια σπαράγγια.
Είναι διαδεδομένο σε αμμώδη εδάφη, στις θίνες, τις κοίτες των ποταμών.
Είναι πολυετής πόα, πολύ διακλαδισμένη. Το στέλεχος είναι πράσινο, λεπτό, όρθιο, πολύ κλαδωτό. Καλύπτεται από πολλές δέσμες φύλλων, που έχουν τη μορφή μαλακών αγκαθιών, τα οποία στην πραγματικότητα είναι τροποποιημένοι κλάδοι. Άνθη δίοικα, πολύ μικρά, σε σχήμα καμπανούλας, με χρώμα λευκό πρασινωπό ή ερυθρωπό στη βάση των κλαδιών. Οι καρποί είναι κόκκινες ράγες. Το ρίζωμα είναι λεπιδωτό και η ρίζα του πολυάριθμη, πολύ μεγάλη και έρπουσα. Συχνά το βρίσκουμε αυτοφυές αλλά καλλιεργείται πολύ σε διάφορες ποικιλίες στους κήπους για τα νόστιμα και χοντρά σπαράγγια. Υπάρχουν μάλιστα και ποικιλίες γλυκές, χωρίς σπιρτάδα και πίκρα. Τα άγρια όμως είναι σαφώς νοστιμότερα από τα καλλιεργημένα.
Ιστορικά στοιχεία:
Τα άγρια σπαράγγια ήταν γνωστά στους αρχαίους Έλληνες, τους Αιγυπτίους και τους Ρωμαίους οι οποίοι το έτρωγαν ως λαχανικό. Ο Αθηναίος αναφέρεται σε αυτά στα κείμενά του. Ο Διοσκουρίδης και ο Θεόφραστος είχαν σε εκτίμηση τον Asparagus acutifolius που ήταν αφιερωμένος στη θεά Αφροδίτη και θεωρούσαν τους νέους βλαστούς του νόστιμο σαλατικό. Ο Θεόφραστος αναφέρει μάλιστα ότι τα σπαράγγια αποτελούσαν αγαπημένο έδεσμα των Θεών.
Την ρίζα την χρησιμοποιούσαν οι παλιοί φαρμακοποιοί για τη σύνθεση ενός φάρμακου που αποκαλούσαν «πέντε ρίζες ορεκτικές μείζονες». Την έδιναν βρασμένη κατά της λευκωματουρίας, της συμπτωματικής και της οφειλόμενης σε παθήσεις των νεφρών.
Για τους βλαστούς του σπαραγγιού, ο Ορειβάσιος λέει ότι «εισί ευστόμαχοι τε και ουρητικοί και βραχύ το τρόφιμον έχοντες». Ο Αγάπιος Κρης αναφέρει ότι «κάμνουσιν αίμα, ωφελούσι τον στόμαχον, αυξάνουσι το σπέρμα, κινούσι το ούρον, καθαρίζουσι τα νεφρά από αμμούδα και παύουσι τον πόνον αυτών».
Ο Γκάλεν (θεραπευτής του 2ου αιώνα) αναφέρει το σπαράγγι ως καθαριστικό και θεραπευτικό.
Τόση ήταν η εκτίμηση προς το βότανο ώστε μερικοί φαρμακοποιοί, στα μέσα του 18ου αιώνα, αποπειράθηκαν τροποποιώντας λίγο τη σύνθεση του σιροπιού τους, να κρατήσουν μυστική τη σύνθεση και να μονοπωλήσουν το σιρόπι. Απέτυχαν όμως γιατί παρασκεύασαν όλοι οι τότε φαρμακοποιοί σιρόπι ασπάραγγου, στο οποίο μάλιστα πρόσθετα και νιτρικά άλατα για να αυξήσουν τη διουρητική του ενέργεια. Στα τέλη του 18ου και στις αρχές του 19ου αιώνα πολλοί θεραπευτές θεωρούσαν τα σπαράγγια σαν φάρμακο καταπραϋντικό του νευρικού συστήματος και κατασταλτικό των νευρόπονων και αυτών ακόμη που οφείλονται σε οργανικές παθήσεις, ακόμη δε τα συνιστούσαν κατά του νευρικού ερεθισμού που συνοδεύει πολλές παθήσεις. Το χορηγούσαν ακόμη σε πάσχοντες από οργανικές παθήσεις της καρδιάς.
Συστατικά-χαρακτήρας:
Μελέτες έχουν δείξει ότι το σπαράγγι, περιέχει ελάχιστες θερμίδες και είναι καλή πηγή φυλλικού οξέως και καλίου. Το φολικό οξύ είναι σημαντικό για την εξουδετέρωση της χομοσυστεϊνης που εμπλέκεται στις καρδιακές παθήσεις. Είναι επίσης σημαντικό για τις εγκύους γιατί βοηθά στην αντιμετώπιση σχιστιών του βρέφους. Η αυξημένη ποσότητα καλίου μπορεί να μειώσει την απώλεια ασβεστίου από το σώμα. Οι βλαστοί του περιέχουν αντιοξειδωτικές ουσίες.
Είναι καλή πηγή βιταμίνης C. Η βιταμίνη αυτή βοηθά το σώμα να παράγει και να διατηρήσει τον κολλαγόνο. Το κολλαγόνο βοηθά στην συνοχή των κυττάρων και τη σωστή σύνδεση των ιστών. Η υψηλή περιεκτικότητά του σε φυτικές ίνες του προσδίδει καθαρτικές ιδιότητες. Η διουρητική του ικανότητα εξουδετερώνει την αμμωνία που προκαλεί σωματική κούραση.
Οι ρίζες του φυτού έχουν γεύση γλισχραματώδη και πικρή. Περιέχουν φυτικό λεύκωμα, κομμιώδη, ρητίνη, ζαχαρούχο ουσία και μηλικό, χλωριούχο, οξικό και φωσφορικό ασβέστιο και κάλι.
Οι νέοι βλαστοί περιέχουν χλωροφύλλη, σαπωνίνη, μαννίτη, ασπαραγίνη (που δίνει τη χαρακτηριστική οσμή μεθυλμερκαπτάνης στα ούρα), ρουτοσίδη, τανίνη, ίχνη φθορίου, άλατα καλίου και ασβεστίου. Περιέχουν επίσης πρωτεΐνη, θειαμίνη, ριβοφλαβίνη, νιασίνη, παντοθενικό οξύ, βιταμίνη Β6, σίδηρο, φωσφόρο, ψευδάργυρο και μαγνήσιο.
Άνθιση – συλλογή – χρησιμοποιούμενα μέρη:
Ανθίζει από Ιούνιο έως Αύγουστο. Για θεραπευτικούς σκοπούς χρησιμοποιούμε τα τρυφερά βλαστάρια του και το ρίζωμά του που πρέπει να συλλέγουμε Μάιο και Ιούνιο. Να προτιμούμε τα λευκά και όχι τα καστανά ριζώματα. Τα κόβουμε σε μικρά κομμάτια και όταν ξεραθούν τα φυλάμε σε ξηρό μέρος.
Όταν πρόκειται να το χρησιμοποιήσουμε για θεραπευτικούς σκοπούς το σπαράγγι πρέπει να είναι νωπό και όχι αποξηραμένο γιατί με τη συντήρηση στα κουτιά χάνει το μεγαλύτερο μέρος των θεραπευτικών του ιδιοτήτων. Ακόμα και τις δυναμωτικές του ιδιότητες. Στην ουσία καταντά ένα άνοστο χόρτο.
Θεραπευτικές ιδιότητες και ενδείξεις:
Είναι δυναμωτικό, ορεκτικό και εξαιρετικό διουρητικό.
Θεραπευτικά το σπαράγγι ή το ασπαραγινικό οξύ χρησιμοποιούνται για την θεραπεία προβλημάτων της ουροδόχου κύστης και των νεφρών, για τους ρευματισμούς, την αρθρίτιδα, την ποδάγρα, το οίδημα από καρδιακή ανεπάρκεια και τη σχιστοσωμίαση. Σαν διουρητικό δρα εναντίον της υδρωπικίας, ρυθμίζει τους παλμούς της καρδιάς στην υπερτροφία, είναι αποχρεμπτικό, δρα εναντίον της φυματίωσης , της βρογχίτιδας, είναι αντιρρευματικό και καταπραϋντικό.
Η διουρητική ενέργεια του βοτάνου οφείλεται κυρίως στα άλατα καλίου που περιέχει. Τα ούρα όσων πίνουν ρίζα ασπάραγγου, αποκτούν χαρακτηριστική οσμή. Αυτό οφείλεται στην ασπαραγίνη, αλλά συμβαίνει μόνο σε άτομα που δεν έχουν την ικανότητα να τη διασπάσουν. Αν στα ούρα αυτά προσθέσουμε λίγες σταγόνες τερεβινθέλαιο (νέφτι) η οσμή γίνεται όμοια με του μενεξέ. Η ρίζα χορηγείται σαν πικρή (ορεκτική) και κατά των βρογχικών κατάρρων και της φυματίωσης.
Ο χυμός του σπαραγγιού, συνδυασμένος με χυμό καρότου είναι αποτελεσματικό ανανεωτικό για το γενετικό σύστημα, αποτοξινωτικό για το συκώτι και διουρητικό μέσο. Βοηθά σε προβλήματα ρευματισμών και ενισχύει τη διανοητική λειτουργία. Το ασπαραγινικό οξύ που περιέχει βοηθάει στη καταστροφή των νηματοζώων. Δεν το πίνουμε ξεχωριστά, γιατί ο χυμός του βοτάνου είναι ερεθιστικός για τα νεφρά. Για την αναιμία και τον διαβήτη βοηθά ο συνδυασμός χυμού σπαραγγιού και χυμό από καρότο και λάχανου Βρυξελών. Ο συνδυασμός σπαραγγιού, με χυμό καρότου και αγγουριού βοηθά σε προβλήματα προστάτη. Στην ομοιοπαθητική χρησιμοποιείται σαν διουρητικό και σαν φάρμακο κατά του ασκίτη και των ρευματισμών.
Η κατανάλωση σπαραγγιών σαν τροφή, βοηθά στη κυστίτιδα, πυελίτιδα, ασθένειες νεφρών, ρευματισμό, ποδάγρα και οιδήματα εξ αιτίας καρδιακής ανεπάρκειας.
Παρασκευή και δοσολογία:
Την ρίζα την φτιάχνουμε ως αφέψημα. Ρίχνουμε μία κοφτή κουταλιά της σούπας σε ένα φλιτζάνι νερό και τη βράζουμε 5-10 λεπτά. Πίνουμε 2 με 3 φλιτζάνια την ημέρα. Είναι χρήσιμο σαν διουρητικό, στους ρευματισμούς και την ταχυκαρδία. Αν θέλουμε να το χρησιμοποιήσουμε σαν εμετικό πίνουμε 2 κούπες. Το αφέψημα από άνθη και τον βλαστό το χρησιμοποιούμε για τους πονοκεφάλους και την αϋπνία, σαν δυναμωτικό και ορεκτικό.
Για την βρογχίτιδα το αφέψημα παρασκευάζεται με 40-50 γραμμάρια ρίζας σε 1 λίτρο νερό.
Για να είναι ευκολότερη η λήψη του παρασκευάζεται σε σιρόπι. Κορυφές σπαραγγιού φρέσκες, κοπανιόνται για να τους αφαιρεθεί ο χυμός. Τον χυμό αυτό τον φιλτράρουμε και έπειτα με αρκετή ζάχαρη τον βράζουμε σε μπεν-μαρί, ώσπου να γίνει σιρόπι. Το σιρόπι το φυλάμε σε μπουκάλι καλά κλεισμένο και χρησιμοποιούμε 1-2 κουταλιές κοφτές πρωί και βράδυ.
Προφυλάξεις:
Το σπαράγγι όταν καλλιεργηθεί δεν χάνει τις θεραπευτικές του ιδιότητες. Για τον λόγο αυτό πρέπει να χρησιμοποιείται με μέτρο γιατί η υπερβολική ποσότητα μπορεί να βλάψει όσους υποφέρουν από αρθριτικά, αρτηριοσκλήρωση, ψαμμίαση, γιατί ερεθίζονται τα νεφρά εξ αιτίας των πυρηνίνων που περιέχει.. Επίσης δεν πρέπει να καταναλώνεται όταν υπάρχει φλεγμονή στο ουροποιητικό σύστημα γιατί είναι ερεθιστικό. Κατά τον Gazin τα νευρικά άτομα και οι υστερικές γυναίκες πρέπει να αποφεύγουν το σπαράγγι γιατί τους φέρνει αϋπνία.
Μερικοί άνθρωποι είναι αλλεργικοί στα σπαράγγια και βγάζουν εξανθήματα αν ακουμπήσουν το φυτό. Η λήψη από το στόμα επιτείνει την αλλεργική αντίδραση.
*Οι πληροφορίες που περιέχονται στην σελίδα ΘΕΡΑΠΕΥΤΗΣ δεν μπορούν να αντικαταστήσουν την γνωμάτευση του ιατρού σας. Αν αποφασίσετε να ακολουθήσετε κάποια θεραπεία ή διατροφή ρωτήστε τον προσωπικό ιατρό σας.
Ακολουθήστε μας και στο Facebook
το διαβάσαμε ΕΔΩ
Social Plugin