Ψυχοσωματικές ασθένειες : Αν δεν μιλήσει το στόμα θα μιλήσει το σώμα

Ο Ιπποκράτης έλεγε ότι κάθε ασθένεια ξεκινά πρώτα από την ψυχή και μετά εκδηλώνεται στο σώμα.

Από τότε πληθώρα ερευνών από τις επιστήμες της ψυχολογίας, της νευροψυχολογίας, καθώς και εμπειρίες ψυχοθεραπευτών από ιστορίες πελατών τους βγάζουν στο φως τη δύναμη που έχουν οι σκέψεις μας και τα συναισθήματά μας πάνω στο σώμα μας και έρχονται με κάποιο τρόπο να επιβεβαιώσουν την Ιπποκρατική θεώρηση των πραγμάτων.

Για να μην χάνεις καμία ανάρτηση, ακολούθησε μας στο GOOGLE NEWS!

Το μήνυμα της ασθένειας

Η ασθένεια ως μεταφορά, ως συμβολισμός έρχεται περισσότερο να δώσει ένα μήνυμα στο άτομο που νοσεί. Μήνυμα πιθανόν για εσωτερικές συγκρούσεις που βιώθηκαν και δεν λύθηκαν, για συναισθήματα που δεν εκφράστηκαν, για σκέψεις που χρωματίστηκαν αρνητικά, για πλευρές εσωτερικές που δεν αναγνωρίστηκαν και για κομμάτια του εαυτού που δε συνδέθηκαν, δεφωτίστηκαν, δεν κατανοήθηκαν και απλά αποσιωπήθηκαν. Τέλος, για σωματικά και ψυχολογικά όρια που πιθανόν ξεπεράστηκαν.

Το σύμπτωμα ως καμπανάκι έρχεται να προειδοποιήσει, να αφυπνίσει και ίσως να προστατέψει το άτομο από ένα μεγαλύτερο «κίνδυνο» ή μια «απειλή». Καμία ασθένεια ψυχική, ψυχοσωματική, σωματική δεν είναι τυχαία. Κανένα όργανο ή μέρος του σώματος που νοσεί δεν είναι τυχαίο.

Η ασθένεια δεν προκύπτει απλά, κατά κάποιο τρόπο την «επιλέγουμε». Μερικές φορές αυτό που ονομάζουμε πρόβλημα στην πραγματικότητα μπορεί να είναι λύση.

Όταν το στόμα δεν μιλά….

Όταν το στόμα δε μιλά, αναλαμβάνει να μιλήσει το σώμα και κάποιες φορές με τρόπο σφοδρό. Κρίσεις πανικού, αυτοάνοσα νοσήματα, μυοσκελετικοί πόνοι, καρδιακές-εγκεφαλικές παθήσεις, καρκίνος είναι μερικές από τις ασθένειες που χτυπούν την πόρτα μας άλλοτε με οξύ τρόπο άλλοτε ως χρόνιες καταστάσεις, ίσως ως μια απέλπιδα προσπάθεια του οργανισμού να «ακουστεί» πρωτίστως από εμάς τους ίδιους και δευτερογενώς από τους σημαντικούς άλλους.

Συγκεκριμένα συμπτώματα και πόνοι παίρνουν συμβολικό ρόλο, σχεδόν τελετουργικό και εκφράζουν πιθανές ανάγκες εξωτερίκευσης βαθύτερων συναισθημάτων και αναγκών.

Μια καρδιά που πονά και «ραγίζει» εκδηλώνει πιθανά καρδιακά προβλήματα, ένας θυμός εγκλωβισμένος καταλήγει σε στομαχικές διαταραχές, δυσκολία ανάληψης αποφάσεων ή/και αίσθηση οτι βαδίζω σε μη λειτουργικά μονοπάτια πιθανόν συνοδεύεται απο πόνους στα άκρα, δυσκολία στην οριοθέτηση και στις σχέσεις με δερματικές παθήσεις κ.α
Νοηματοδοτώντας την ασθένεια

Νοηματοδοτώντας την ασθένεια ως αγγελιοφόρο με σημαντικά για μας μηνύματα, έχουμε την ευκαιρία να δούμε ποιες αλλαγές χρειάζεται να γίνουν στα πιστεύω μας, στη σκέψη μας, στην μέχρι τότε πορεία της ζωής μας, καθώς και στα φυσικά ή ψυχικά μας όρια που πιθανόν ξεπεράσαμε.

Η ίαση μπορεί να επέλθει και στο σώμα μας, όταν αποφασίσουμε να βουτήξουμε σ εκείνα τα κομμάτια του εαυτού μας που είναι ασθενή, αδύναμα και τελικά αρρωσταίνουν. Δίνοντας λόγο στην ασθένεια, ανοίγουμε το δρόμο προς την ίαση ή προς τη βελτίωση της ποιότητας της ζωής μας. Η αυτοίαση είναι ένα σύνθετο θέμα, αλλά υφίσταται μέσα από τους ίδιους μηχανισμούς που μας θέσανε στη θέση του ασθενή, αρκεί όπως λέει και ο Ιπποκράτης:

«Αν κάποιος επιθυμεί καλή υγεία, το πρώτο πράγμα που θα πρέπει να ρωτήσει τον εαυτό του, είναι αν νοιώθει έτοιμος να απαλλαγεί από τις αιτίες της ασθένειας του. Μόνο τότε είναι δυνατόν να βοηθηθεί».

«Πριν λοιπόν θεραπεύσεις κάποιον, ρώτησε τον εάν είναι πρόθυμος να αφήσει όλα εκείνα που τον κάνουν να αρρωσταίνει» Ιπποκράτης.
Ποιες ασθένειες είναι ψυχοσωματικές;

Σε ένα βαθμό, οι πιο πολλές ασθένειες μπορούν να χαρακτηριστούν ως ψυχοσωματικές, αφού αφορούν τόσο το μυαλό, όσο και το σώμα.

Υπάρχει μια διανοητική πτυχή σε κάθε σωματική ασθένεια. Το πώς θα αντιδράσει ο οργανισμός μας σε μια ασθένεια και το πώς θα αντιμετωπίσουμε τη νόσο, διαφέρουν σε μεγάλο βαθμό από άτομο σε άτομο. Για παράδειγμα, το εξάνθημα της ψωρίασης μπορεί να μην ενοχλεί πολύ κάποιους ανθρώπους. Ωστόσο, το εξάνθημα σε διάφορα μέρη του σώματος μπορεί να προκαλέσει στρες και κατάθλιψη σε κάποιους άλλους.

Μπορεί να υπάρχουν φυσικές συνέπειες από μια ψυχική ασθένεια. Για παράδειγμα, με ορισμένες ψυχικές ασθένειες το άτομο δεν μπορεί να φάει, ή να φροντίσει τον εαυτό του επαρκώς, κάτι που μπορεί να προκαλέσει σωματικά προβλήματα.
Ωστόσο, ο όρος ψυχοσωματική διαταραχή χρησιμοποιείται κυρίως με τον ακόλουθο ορισμό: μια σωματική ασθένεια που πιστεύεται ότι προκαλείται, ή επιδεινώνεται, από ψυχικούς παράγοντες.

Μερικές σωματικές ασθένειες που επιδεινώνονται συνήθως από παράγοντες ψυχικής υγείας είναι η ψωρίαση, το έκζεμα, το έλκος στομάχου, η υψηλή πίεση του αίματος και οι καρδιακές παθήσεις. Πιστεύεται, δηλαδή, ότι το καθεαυτό μέρος της ασθένειας (πχ η έκταση του εξανθήματος, το επίπεδο της πίεσης του αίματος κλπ) μπορεί να επηρεαστεί από ψυχικούς παράγοντες. Αυτό, ωστόσο, είναι δύσκολο να αποδειχθεί.

Μερικοί άνθρωποι χρησιμοποιούν επίσης τον όρο ψυχοσωματική διαταραχή όταν οι ψυχικοί παράγοντες προκαλούν σωματικά συμπτώματα, χωρίς ωστόσο να συνυπάρχει κάποια σωματική ασθένεια. Για παράδειγμα, ένας πόνος στο στήθος μπορεί να προκληθεί από το στρες και όχι από κάποια σωματική ασθένεια.

Σώµα και ψυχή

■ Τα συναισθήματά μας επηρεάζουν κάθε κύτταρο του σώματός μας και όχι μόνο τις σκέψεις και τη διάθεσή μας. Όλοι μας έχουμε νιώσει το σώμα μας «βαρύ» όταν είμαστε στενοχωρημένοι ή έχουμε αισθανθεί την καρδιά μας να «χτυπά τρελά» και το στομάχι μας να «δένεται κόμπος» όταν έχουμε στρες. Πρόκειται για απλά παραδείγματα του πώς η ψυχική μας κατάσταση επηρεάζει το σώμα μας.
■ Από την άλλη μεριά και η κατάσταση του σώματός μας επηρεάζει την ψυχική μας διάθεση. Όταν είμαστε άρρωστοι, πέφτει η διάθεσή μας, γεγονός που με τη σειρά του μπορεί να χειροτερέψει την πορεία της νόσου, προκαλώντας έναν φαύλο κύκλο όπου ο ψυχολογικός παράγοντας μπορεί να οδηγήσει στην επιδείνωση μιας ασθένειας ή ακόμη και να παρεμποδίσει την ομαλή εξέλιξη μιας θεραπείας και την ανταπόκριση του ασθενούς σε αυτήν. Επομένως, όπως πλέον αποδέχονται οι ειδικοί, το σώμα και η ψυχή δεν αποτελούν δύο ανεξάρτητες οντότητες, αλλά επηρεάζουν το ένα το άλλο, σε μια διαρκή αλληλεπίδραση.

■ Η συναισθηματική μας κατάσταση μπορεί να επηρεάσει και τις ορμόνες του σώματός μας. Οι σκέψεις μας επιφέρουν μεταβολές στη χημεία του σώματος - στους νευροδιαβιβαστές, στις ορμόνες, ακόμη και στον τόνο των αγγείων και των μυών. Οι ορμονικές αυτές μεταβολές με τη σειρά τους μπορούν να επιδράσουν στις λειτουργίες του σώματος, επηρεάζοντας ακόμη και την ευπάθεια του ανοσοποιητικού συστήματος. Ένα χαρακτηριστικό παράδειγμα είναι η ορμόνη προλακτίνη, οι υψηλές τιμές της οποίας επιδρούν αρνητικά στη γυναικεία γονιμότητα, η οποία με τη σειρά της επηρεάζεται από το στρες.

■ Στις περιπτώσεις όπου ο ψυχολογικός παράγοντας συμβάλλει σημαντικά έως και αποκλειστικά στην εκδήλωση σωματικών συμπτωμάτων, τα συμπτώματα αυτά θεωρούνται ψυχοσωματικά. Με άλλα λόγια, πρόκειται για ενοχλήσεις η αιτία των οποίων είναι είτε αποκλειστικά είτε εν μέρει ψυχολογική.

■ Τα συνηθέστερα ψυχοσωματικά συμπτώματα αφορούν τις ημικρανίες, τα προβλήματα στο στομάχι και το έντερο (με πλέον χαρακτηριστικό παράδειγμα το σύνδρομο του ευερέθιστου εντέρου), τις δερματικές ενοχλήσεις (έκζεμα, επίμονος κνησμός, ερυθρότητα του δέρματος, σπυράκια) και το καρδιαγγειακό μας σύστημα (ταχυκαρδίες, έκτακτες συστολές, αύξηση της αρτηριακής πίεσης). Αρκετά συχνά οι σεξουαλικές δυσλειτουργίες των δύο φύλων (στυτική δυσλειτουργία, πόνος κατά την επαφή) ή και συμπτώματα από το ουρολογικό-αναπαραγωγικό σύστημα (π.χ. προστατοδυνία), αρκετές φορές ακόμη και η αδυναμία εγκυμοσύνης, θεωρείται ότι έχουν ψυχοσωματική βάση. Οι ψυχοσωματικές ενοχλήσεις μπορεί να παρουσιαστούν ακόμη και σε μικρή ηλικία. Τα παιδιά που βιώνουν έντονο στρες ή θλίψη μπορεί να έχουν ενούρηση κατά τη διάρκεια της νύχτας, δυσκολία στον ύπνο, καθώς και εφιάλτες.

Πώς μπορεί ο νους να επηρεάζει τις σωματικές ασθένειες;

Είναι γνωστό ότι το μυαλό μπορεί να προκαλέσει ψυχοσωματικά συμπτώματα. Για παράδειγμα, όταν όσοι νιώθουν έντονο φόβο, ή ανησυχία μπορεί να αναπτύξουν:

Ταχυκαρδία
Αίσθημα αδιαθεσίας (ναυτία)
Τρέμουλο
Εφίδρωση
Ξηροστομία
Πόνο στο στήθος
Πονοκέφαλο
Έναν “κόμπο” στο στομάχι
Γρήγορη αναπνοή

Αυτά τα ψυχοσωματικά συμπτώματα οφείλονται στην αυξημένη δραστηριότητα των νευρικών ερεθισμάτων που στέλνονται από τον εγκέφαλο σε διάφορα μέρη του σώματος και στην απελευθέρωση της αδρεναλίνης (επινεφρίνη) στην κυκλοφορία του αίματος, όταν το άτομο είναι ανήσυχο και σε μεγάλο άγχος.

Το στρες προκαλεί φλεγμονές που ευθύνονται για ασθένειες

Το ερώτημα για το πώς λειτουργεί το στρες ως μηχανισμός που συνδέεται ή και ευθύνεται για ασθένειες εύλογο.: «Όταν δημιουργείται στρες απελευθερώνεται κορτιζόλη, η οποία δεν είναι απαραίτητα κακή, καθότι ''αφυπνίζει'' τον οργανισμό και κάποιες φορές ίσως και να χρειάζεται. Ωστόσο η παρατεταμένη παραγωγή της κορτιζόλης δημιουργεί περισσότερες κυτοκίνες, οι οποίες είναι πρωτεΐνες που ρυθμίζουν ανοσολογικά θέματα της κυτταρικής λειτουργίας. Αυτό δημιουργεί φλεγμονές, οι οποίες είναι ''σημαντικές'' για την έναρξη ασθενειών».

Στρες: η διάρκεια βλάπτει όχι η ένταση

Τα χρόνια νοσήματα και τα αυτοάνοσα συνδέονται απόλυτα με το στρες .. «Αν έχουμε ένα έντονο στρες για έναν μήνα δεν σημαίνει ότι θα μας βγάλει πρόβλημα στο σώμα. Αν όμως έχουμε ένα πιο ήπιο στρες για τρία χρόνια, οι πιθανότητες να μας βγάλει πρόβλημα στο σώμα είναι πολύ μεγάλες».
©ΘΕΡΑΠΕΥΤΗΣ

*Οι πληροφορίες που περιέχονται στην σελίδα ΘΕΡΑΠΕΥΤΗΣ δεν μπορούν να αντικαταστήσουν την γνωμάτευση του ιατρού σας. Αν αποφασίσετε να ακολουθήσετε κάποια θεραπεία ή διατροφή ρωτήστε τον προσωπικό ιατρό σας.

Ακολουθήστε μας και στο Facebook

Μια φωτογραφία χίλιες λέξεις: Ακολούθησε μας και στο Instagram