Λέξεις που μπορεί να μην ξέρετε πως έχουν ελληνική ρίζα, λέξεις δικές
μας που κάνουν «καριέρα» στο εξωτερικό. Το ξέρατε ότι το «yes» είναι
ελληνικό; Το «turbo»; Το «kiss»; Δέκα λέξεις με ελληνική ρίζα, που
κάνουν τη δική τους «καριέρα» στο εξωτερικό, την ώρα που η ελληνική
γλώσσα, απλοποιείται όλο και περισσότερο. Πάμε να τις δούμε παρακάτω.
Turbo
Και ποιος δεν την ξέρει αυτήν την μικρή λεξούλα; Από τις ηλεκτρικές
σκούπες μέχρι τα αγωνιστικά αυτοκίνητα, το turbo έχει χαρακτηρίσει την
απόδοση πληθώρας συσκευών και κινητήρων. Και όμως, προέρχεται από την
αρχαία ελληνική τύρβη που σημαίνει την κυκλική και ταραχώδη
κίνηση. Εύκολα μπορεί να καταλάβει κανείς για ποιόν λόγο καθιερώθηκε στα
αγγλικά. Επικουρικά, Τύρβη ήταν και μια τοπική θρησκευτική εορτή προς
τιμή του Διονύσου που περιελάμβανε έναν διθυραμβικό χορό.
Yes
Και αγγλικά να μην γνωρίζει κάποιος, το “yes” σίγουρα το ξέρει. Αυτό
που ίσως δεν γνωρίζει είναι ότι προέρχεται από αρχαιοελληνικό μόριο γε
που έχει μεγάλο σημασιολογικό εύρος, μέσα σε αυτό και το “βεβαίως”. Το
γε δίνει έμφαση στην λέξη που συνοδεύει και το συναντάμε συχνότατα στην
ελληνιστική περίοδο.
Sponsor
Γνωστότατη σε
όλους μας, με μερικούς εξ ημών να θεωρούν ότι ο σπόνσορας πρόκειται για
ελληνοποιημένη λέξη της αντίστοιχης αγγλικής. Δεν θα είχαν και εντελώς
άδικο, αν η λέξη δεν προερχόταν από το ρήμα σπένδω και το ομμόριζο σπονδή
που σημαίνουν “προσφέρω” και “προσφορά” αντίστοιχα. Αλήθεια, πόσες
φορές δεν πέσαμε πάνω στην λέξη σπονδή στα μαθητικά μας χρόνια;
Pause
Λέξη που προέρχεται από την ελληνική παῦσις και σημαίνει το “σταμάτημα”. Η αγγλική λέξη διατήρησε αρκετά την ηχητική απόδοση της αντίστοιχης ελληνικής.
Carat
Η μονάδα μέτρησης των πολύτιμων λίθων έχει πιθανότατα ελληνική καταγωγή, καθώς προέρχεται απο την λέξη κεράτιον
που κυριολεκτικά σημαίνει το μικρό κέρατο παράλληλα όμως ήταν και η
μονάδα μέτρησης για αντικείμενα μικρού βάρους (το 1/3 του οβολού).
Αληθινό διαμάντι η ανακάλυψή της!
Kiss
Η
ετυμολογική της ιστορία είναι μάλλον περιπετειώδης και οι γλωσσολόγοι
ερίζουν για το κατά πόσο η αγγλική λέξη kiss προέρχεται από το
αρχαιοελληνικό ρηματικό τύπο κυνέω (μελ. κῦσω) που
σημαίνει “φιλώ”. Χωρίς να θέλουμε να μπούμε σε ξένα χωράφια, υπάρχουν
μελετητές που υποστηρίζουν ότι υπήρχε η κοινή ινδο-ευρωπαϊκή ρίζα Ku,
την οποία οι λατινογενείς γλώσσες – και κατ’ επέκταση η αγγλική –
χρησιμοποίησαν ως βάση για τις δικές τους λέξεις. Η θεωρία στηρίζεται
στο γεγονός ότι η σημασία του φιλιού ήταν πρωτεύουσας θρησκευτικής
σημασίας στην λατρεία όλων των λαών, εξ ου και η κοινή ρίζα.
Disaster
Aς βάλουμε και την αστρολογία στο παιχνίδι των λέξεων. Η αγγλική λέξη για την “καταστροφή”
προέρχεται από τον συνδυασμό των λέξεων dis (λατ.) και ἀστήρ και έχει
την έννοια της αναποδιάς που προέρχεται από την δυσμενή θέση ενός
πλανήτη.
Μarmalade
Με τόσο διάβασμα ίσως και να πεινάσατε οπότε, γιατί να μην βάλουμε στο άρθρο μας μια λαχταριστή λέξη; Η γνωστή σε όλους μας “μαρμελάδα”,
έλκει την καταγωγή της από το λατινικό “melimelum” το οποίο προέρχεται
από τις ελληνικές λέξεις μέλι και μῆλον (δωρ. μᾶλον) που σημαίνει το
“μήλο” αν και είχε ευρύτερη σημασία καθώς σήμαινε γενικά τα φρούτα,
ειδικά τα εξωτικά. Το οξύ που χρησιμοποιήθηκε για την διατήρηση των
φρούτων τον 18ο αιώνα προερχόταν από άγουρα μήλα. Κάνατε την σύνδεση;
Ajax
Την ξέρετε, είτε είστε νοικοκύρης, είτε λάτρης του αγγλικού ποδοσφαίρου. Η λέξη προέρχεται απο την ελληνική Αἴᾱς,
τον μυθικό ήρωα του Τρωϊκού Πολέμου. Και αν μπορούμε να καταλάβουμε
γιατί μια ποδοσφαιρική ομάδα πήρε το όνομά της απο έναν ήρωα, απορία
προκαλεί η επιλογή του για να ονομαστεί ένα απορρυπαντικό (σσ. μπορεί
στα ελληνικά να το λέμε Άζαχ, στο εξωτερικό όμως γράφεται ως, Ajax!).
Mentor
Δεν θέλει μετάφραση στα ελληνικά, όλοι γνωρίζουμε την σημασία του μέντορα. Αυτό που ίσως δεν θυμόμαστε είναι ότι ο Μέντωρ
ήταν φίλος του Οδυσσέα και σύμβουλος του Τηλέμαχου όπως διαβάζουμε στην
“Οδύσσεια” του Ομήρου. Με αυτήν την σημασία, του σοφού ανθρώπου, κάνει
πλέον διεθνή καριέρα.
Μπορεί και να τις ξέρατε, μπορεί και όχι.
Ίσως διαφωνείτε καθώς τέτοιες λίστες δεν γίνονται αποδεκτές από όλους,
ίσως όμως και να συμφωνείτε. Όποια και να είναι η δική σας θέση, το
ταξίδι της γλώσσας μέσα στον χρόνο και γύρω από τον κόσμο είναι πάντα
συναρπαστικό και μας μαθαίνει ότι οι γλώσσες δεν είναι απαραίτητο να…
χωρίζουν τους λαούς!
©ΘΕΡΑΠΕΥΤΗΣ*Οι πληροφορίες που περιέχονται στην σελίδα ΘΕΡΑΠΕΥΤΗΣ
δεν μπορούν να αντικαταστήσουν την γνωμάτευση του ιατρού σας. Αν
αποφασίσετε να ακολουθήσετε κάποια θεραπεία ή διατροφή ρωτήστε τον
προσωπικό ιατρό σας.
Ακολουθήστε μας και στο Facebook
Για να μην χάνεις καμία ανάρτηση, ακολούθησε μας στο GOOGLE NEWS!
Μια φωτογραφία χίλιες λέξεις: Ακολούθησε μας και στο Instagram
Πηγές:
Οnline Etymology Dictionary
Oxford University Press’s Academic Insights for the Thinking World
Oxford English-Greek Learner’s Dictionary
H.G. Liddell & R. Scott, Λεξικόν της Αρχαίας Ελληνικής Γλώσσας
Photo by Yusuf Dündar on Unsplash
Social Plugin