Απίστευτο: Αγρότης βρήκε χρυσό 4 δισ. ευρώ αλλά το κράτος του τον πήρε

Η φημολογούμενη ανακάλυψη

Όλος ο κόσμος μιλούσε για τον Μισέλ Ντυπόντ, έναν 52χρονο αγρότη της Auvergne. Ο Μισέλ ισχυρίστηκε ότι, ψάχνοντας στο χωράφι του, βρήκε πετράδια χρυσού μεγάλα σαν καρύδια και ανακάλυψε ένα κοίτασμα αξίας 4 δισ. ευρώ. Η είδηση ξεπέρασε τα σύνορα της Γαλλίας, σε sites και social media, κάνοντας όποιον τη διάβαζε να αναρωτιέται πώς ήταν δυνατόν ένας απλός αγρότης να βρει μια τέτοια περιουσία στον κήπο του. Οργή και συμπάθεια για τον φτωχό αγρότη κυριαρχούσαν: «Πώς γίνεται το κράτος να αρπάζει τον κόπο μιας ζωής;» έλεγαν πολλοί.

Ωστόσο, αξιόπιστες πηγές επισημαίνουν σοβαρές αμφιβολίες για την αλήθεια της ιστορίας. Δημοσιογράφοι διαπίστωσαν ότι η είδηση πρωτοεμφανίστηκε σε μια αμφιβόλου εγκυρότητας ιστοσελίδα (La Plasturgie) και όχι σε επίσημο μέσο​aa.com.tr. Μάλιστα, παρατηρήθηκε ότι ουδέποτε μεγάλα ΜΜΕ της Γαλλίας κάλυψαν το θέμα, κάτι ασυνήθιστο για μια τόσο σπουδαία ανακάλυψη. Πιο συγκεκριμένα, η είδηση χαρακτηρίστηκε «κανούλαρ» – δηλαδή φάρσα – από ομάδες παρακολούθησης ειδήσεων​aa.com.tr. Ο ιστότοπος «L’Internaute» τόνισε ότι το όνομα “Μισέλ Ντυπόντ” θα έπρεπε ήδη να είχε κινήσει υποψίες στους δημοσιογράφους – ενδεικτικό του ότι πρόκειται για επινοημένο σενάριο​aa.com.tr. Στο κάτω – κάτω, το ίδιο το δημοσίευμα αναγνώριζε ότι τέτοια ποσά χρυσού δεν θα μπορούσαν να αντιστοιχούν στα λεφτά που ανακοινώθηκαν, δίνοντας και μαθηματικά παράδειγμα γάλλικου Livret A. Γι’ αυτό και η ιστορία αποδείχθηκε ψευδής και αποσύρθηκε από πολλά site λίγες μέρες μετά​aa.com.tr.

Όμως ο θυμός και το αίσθημα αδικίας που γεννήθηκαν από αυτή τη φήμη δείχνουν μια πραγματικότητα: πολλοί κατηγορούν το κράτος ότι πνίγει τους αγρότες με γραφειοκρατία και απειλούν να στερηθούν δίκαια εφόδια για τη ζωή τους. Ο Μισέλ «έπιασε τα νεύρα» όσων αγνοούν ότι στη Γαλλία (όπως σε πολλές χώρες) ο νόμος δίνει στο κράτος τον έλεγχο των μεταλλευμάτων στο υπέδαφος, ακόμη κι αν αυτά ανακαλύπτονται πάνω σε ιδιωτική γη. Αυτό σημαίνει ότι, ακόμα κι αν η ιστορία ήταν αληθινή, το κράτος – μέσω του Κώδικα Μεταλλευμάτων – θα είχε δικαίωμα να εκμεταλλευτεί το ορυκτό πλούτο έναντι αντιτίμου ή δικαιωμάτων, αφήνοντας τον γεωργό να περιμένει ή να αμειφθεί συμβολικά. Η αλήθεια είναι ότι στην κυριολεξία δεν υπάρχει «κενό» στον νόμο για το υπέδαφος: ο Νόμος της Γαλλίας ορίζει ξεκάθαρα τα δικαιώματα του υπογείου πλούτου. Ο Μισέλ, όπως ο ίδιος παραδέχτηκε, δεν το ήξερε αυτό – και ένιωσε αδικημένος.

Περιβαλλοντικό κόστος των εξορύξεων

Σε κάθε περίπτωση, η υπόθεση αυτή άνοιξε μια μεγάλη συζήτηση γύρω από τις συνέπειες της εξόρυξης πολύτιμων μετάλλων. Ανεξάρτητα αν ο χρυσός που βρέθηκε ήταν πραγματικός ή όχι, είναι αλήθεια ότι η εξόρυξη χρυσού έχει βαρύ περιβαλλοντικό αποτύπωμα. Σύμφωνα με επιστημονικές μελέτες, οι διαδικασίες εξαγωγής χρυσού απαιτούν μεγάλες ποσότητες ενέργειας, νερού και τοξικών χημικών (π.χ. κυανίου), ενώ προκαλούν έντονη μόλυνση και εκπομπές αερίων του θερμοκηπίου. Για παράδειγμα, μελέτη που δημοσιεύτηκε πρόσφατα αξιολόγησε τις εκπομπές ενός μεγάλου χρυσωρυχείου, υπολογίζοντας ότι κάθε κιλό παραγόμενου χρυσού παράγει πάνω από 12.200 κιλά CO₂-ισοδύναμου​pubmed.ncbi.nlm.nih.gov. Με λίγα λόγια, η εξόρυξη χρυσού συμβάλλει σημαντικά στην κλιματική αλλαγή.

• Εκπομπές αερίων θερμοκηπίου: Κάθε κιλό χρυσού αντιστοιχεί σε περίπου 12.200 κιλά CO₂​pubmed.ncbi.nlm.nih.gov λόγω εργασιών θραύσης, άλεσης και επεξεργασίας των μεταλλευμάτων.

• Κατάληψη γης: Τα ορυχεία ανοικτού τύπου καταλαμβάνουν τεράστιες εκτάσεις και καταστρέφουν τα οικοσυστήματα. Μελέτη αξιολόγησης ζωής (LCA) έδειξε ότι η κυριότερη επίπτωση είναι η έκταση γης που μετατρέπεται για εξόρυξη και κατεργασία​laccei.org.

• Κατανάλωση νερού: Οι διεργασίες εκχύλισης χρυσού (π.χ. με κυάνιο) καταναλώνουν τεράστιες ποσότητες γλυκού νερού, θέτοντας σε κίνδυνο τις τοπικές πηγές. Σύμφωνα με την ίδια μελέτη, άλλες σημαντικές επιπτώσεις περιλαμβάνουν την κατάληψη γεωργικών εκτάσεων και την εξάντληση μετάλλων και νερού​laccei.org.

Τα παραπάνω στοιχεία δείχνουν ότι, ακόμα και όταν ένας γεωργός ονειρεύεται «να γίνει πλούσιος με τον χρυσό της γης του», η πραγματικότητα είναι πιο σύνθετη. Ο πλούτος αυτός συνοδεύεται από βαριές επιπτώσεις στο κλίμα, στο νερό και στο φυσικό περιβάλλον. Γι’ αυτό και σε πολλές χώρες της Ευρώπης, αλλά και στη Γαλλία, η δημιουργία νέων μεταλλείων συχνά προκαλεί αντιδράσεις: οι τοπικές κοινωνίες και οι περιβαλλοντικές οργανώσεις φοβούνται τη μόλυνση από κυάνιο και βαρέα μέταλλα, την καταστροφή τοπίων και την απώλεια βιοποικιλότητας. Οι διαδηλώσεις ενάντια σε έργα χρυσορυχείων είναι συχνό φαινόμενο – για παράδειγμα, σε περιοχές της Βουλγαρίας και της Ρουμανίας εκατοντάδες πολίτες βγήκαν στον δρόμο για να υπερασπιστούν τα νερά τους και τη γη τους. Αντίστοιχα, στο διεθνές στερέωμα οργανώσεις πιέζουν για αυστηρότερη νομοθεσία στα μεταλλευτικά σχέδια, υποστηρίζοντας ότι «ο χρυσός δεν αξίζει να καταστρέφει τη φύση» (πολλά περιστατικά από μεταλλεία χρυσού στην Αφρική έχουν δείξει τραγικές συνέπειες για τους ανθρώπους και το περιβάλλον).

Συμπέρασμα – Το αίσθημα της αδικίας

Παρά το ότι η συγκεκριμένη ιστορία αποδείχτηκε μύθος, το κύμα αλληλεγγύης προς τον Μισέλ Ντυπόντ αποκάλυψε την οργή πολλών απέναντι στα «βιλαέτια» πάνω στη γη τους. Τα δε χρήματα που υποτίθεται ότι ανακάλυψε αντιπαραθέτουν τη φτώχεια του κοσμικού ανθρώπου με την αγκαλιά των θεσμών. Έτσι αναδείχθηκε μια ευρύτερη ανησυχία: ποιος τελικά ωφελείται όταν η φύση (ορυκτός πλούτος) συναντάει την εξουσία; Οργή για την «ανθρώπινη αδικία» εκφράζουν πολλοί: ένας απλός άνθρωπος που δούλεψε χρόνια τη γη του, είδε το όνειρό του να βυθίζεται στα γρανάζια του κράτους και των εταιρειών.

Σήμερα, η ιστορία αυτή λειτουργεί σαν συμβολική υπόθεση. Θέτει ερωτήματα για τα δικαιώματα της ιδιοκτησίας, τον τρόπο που αδειοδοτούνται οι εξορύξεις και πώς ζυγίζονται οι κοινωνικές μετοχές έναντι της «κέρδους». Εσείς, στη θέση του Μισέλ Ντυπόντ, τι θα κάνατε; Θα παλέυατε για να κρατήσετε ένα κομμάτι από τον θησαυρό που βρέθηκε κάτω από τα πόδια σας – ή θα αποδεχόσασταν την απόφαση της πολιτείας για χάρη του κοινού καλού; Ένας αγρότης σε αυτή τη θέση τί θα επέλεγε; Εσείς τι θα κάνατε;